Ung thư giai đoạn cuối bị phù chân: Nguyên nhân và cách giảm nhẹ triệu chứng

Phù chân là tình trạng thường gặp ở người mắc ung thư giai đoạn cuối. Biểu hiện này không chỉ gây cảm giác nặng nề, khó chịu mà còn làm giảm đáng kể chất lượng sống. Vậy vì sao bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối dễ bị phù chân và có những biện pháp nào giúp cải thiện?

Nguyên nhân gây phù chân ở người bệnh ung thư giai đoạn cuối

Có nhiều cơ chế khác nhau khiến bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối xuất hiện phù chân, cụ thể:

• Tắc nghẽn hệ bạch huyết: Khi tế bào ung thư di căn đến hạch bạch huyết vùng chậu hoặc bẹn, chúng có thể chèn ép đường dẫn lưu bạch huyết. Dịch bạch huyết bị ứ đọng sẽ gây sưng phù.

• Suy chức năng cơ quan quan trọng: Ở giai đoạn muộn, ung thư thường ảnh hưởng đến tim, gan hoặc thận. Sự suy yếu của những cơ quan này làm dịch dễ ứ lại ở mô kẽ, biểu hiện rõ ở chi dưới.

• Suy dinh dưỡng và hạ protein máu: Người bệnh thường chán ăn, sút cân, thiếu protein (đặc biệt là albumin). Albumin giúp duy trì áp lực keo trong mạch máu, khi thiếu hụt sẽ khiến dịch thoát ra ngoài gây phù nề.

• Tác dụng phụ của thuốc điều trị: Một số thuốc hóa trị, thuốc nhắm trúng đích hoặc corticosteroid có thể gây giữ nước và làm tăng nguy cơ phù.

• Giảm vận động: Bệnh nhân giai đoạn cuối thường ít đi lại, từ đó làm tuần hoàn máu và bạch huyết trì trệ, dễ sưng phù ở chân.
  
  

Triệu chứng phù chân ở người ung thư

Phù chân có thể xuất hiện âm thầm, tiến triển dần và ngày càng nặng hơn. Các biểu hiện thường thấy gồm:

• Chân sưng to bất thường, có thể một bên hoặc cả hai bên.

• Da vùng phù căng, bóng, đôi khi dày hoặc cứng hơn bình thường.

• Cảm giác nặng nề, khó chịu, hạn chế vận động.

• Có thể kèm đau, thay đổi màu da, khó cử động khớp cổ chân hoặc bàn chân.

Phù chân có phải dấu hiệu bệnh trở nặng?

Trong nhiều trường hợp, phù chân phản ánh ung thư đã tiến triển và ảnh hưởng đến nhiều cơ quan. Tuy nhiên, đây là triệu chứng không đặc hiệu, cũng có thể gặp ở người suy dinh dưỡng, nằm lâu hoặc có bệnh lý tim, thận, gan.

Bệnh nhân cần đến bệnh viện ngay nếu có các dấu hiệu cảnh báo:

• Khó thở, hụt hơi đột ngột (nguy cơ thuyên tắc phổi).

• Chân sưng đau dữ dội, đỏ ấm (có thể do huyết khối tĩnh mạch sâu hoặc nhiễm trùng).

• Phù lan nhanh, lan lên bụng/ngực (gợi ý chèn ép tĩnh mạch chủ dưới).

• Tăng cân bất thường do giữ nước.

• Bí tiểu, bí đại tiện (nguy cơ khối u chèn ép).

Cách chẩn đoán phù chân ở người bệnh ung thư

Để xác định nguyên nhân, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp:

• Khám lâm sàng: đánh giá mức độ phù, tìm dấu hiệu kèm theo như mệt mỏi, sút cân, khó thở.

• Xét nghiệm máu: kiểm tra chức năng gan, thận, tim, nồng độ albumin, dấu hiệu viêm.

• Siêu âm Doppler: phát hiện huyết khối hoặc chèn ép mạch máu.

• CT, MRI: cung cấp hình ảnh chi tiết về khối u, mức độ di căn, tình trạng chèn ép.

• X-quang, xét nghiệm chuyên biệt khác: tùy vào triệu chứng lâm sàng để hỗ trợ chẩn đoán.

Biện pháp giảm nhẹ phù chân cho bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối

Mục tiêu chính là làm giảm khó chịu, cải thiện khả năng vận động và nâng cao chất lượng sống. Một số giải pháp thường áp dụng:

• Mang vớ áp lực hoặc băng ép y tế: giúp dịch không bị ứ đọng, hỗ trợ tuần hoàn máu.

• Nâng cao chân khi nghỉ ngơi: kê gối dưới chân để dịch trở về tuần hoàn trung tâm.

• Hoạt động nhẹ nhàng: đi lại ngắn, tập co duỗi cổ chân, xoay bàn chân (nếu còn sức).

• Ăn uống hợp lý: hạn chế muối, tăng cường thực phẩm giàu protein, rau xanh, trái cây tươi.

• Tránh mặc quần áo bó chặt: chọn trang phục thoải mái để không cản trở tuần hoàn.

• Thuốc lợi tiểu: chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ để đào thải dịch dư thừa.
  
  

Vai trò chăm sóc từ gia đình

Ở giai đoạn cuối, bệnh nhân rất cần sự hỗ trợ cả về thể chất và tinh thần:

• Hỗ trợ đi lại, dọn dẹp không gian sống an toàn, sạch sẽ.

• Chăm sóc da vùng phù: vệ sinh, dưỡng ẩm để ngừa nứt nẻ và nhiễm trùng.

• Theo dõi sát mức độ sưng, màu da, các dấu hiệu bất thường để báo cho bác sĩ.

• Đồng hành, trò chuyện, giúp bệnh nhân duy trì những hoạt động tinh thần tích cực.

Có thể phòng ngừa phù chân không?

Phù chân ở bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối khó phòng ngừa hoàn toàn. Tuy nhiên, can thiệp sớm bằng chế độ dinh dưỡng hợp lý, vận động nhẹ nhàng và tuân thủ phác đồ điều trị sẽ giúp giảm mức độ sưng, cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phù chân ở người ung thư giai đoạn cuối thường liên quan đến sự tiến triển của bệnh hoặc tác dụng phụ trong điều trị. Mặc dù khó loại bỏ hoàn toàn, nhưng các biện pháp chăm sóc phù hợp có thể giúp bệnh nhân giảm đau đớn, đi lại dễ dàng hơn và sống thoải mái hơn trong những ngày cuối đời.

THÔNG TIN LIÊN HỆ