Thoái hóa cột sống thắt lưng: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị hiệu quả

Thoái hóa cột sống thắt lưng là tình trạng phổ biến thường gặp ở người trung niên, người cao tuổi và cả người trẻ làm việc văn phòng. Bệnh hình thành do sự bào mòn của đĩa đệm, sụn khớp và các cấu trúc cột sống dưới tác động của tuổi tác, thói quen sinh hoạt sai cách hoặc các yếu tố cơ học kéo dài.

Nếu không phát hiện và điều trị sớm, thoái hóa có thể dẫn đến đau kéo dài, hạn chế vận động và những biến chứng nghiêm trọng.

Thoái hóa cột sống thắt lưng là gì?

Cột sống thắt lưng gồm 5 đốt sống chịu lực chính của toàn bộ phần trên cơ thể. Khi đĩa đệm và sụn khớp ở khu vực này bị tổn thương, cơ thể sẽ phản ứng bằng cách tạo gai xương để “ổn định lại” cấu trúc. Tuy nhiên, chính những gai xương này lại gây chèn ép rễ thần kinh, gây đau và suy giảm chức năng vận động.

Ai có nguy cơ cao bị thoái hóa cột sống thắt lưng?

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:

• Tuổi tác cao, đặc biệt từ 40 tuổi trở lên

• Công việc nặng nhọc hoặc ngồi lâu sai tư thế

• Thừa cân, béo phì

• Từng chấn thương vùng lưng hoặc phẫu thuật cột sống

• Thói quen hút thuốc lá, ít vận động

• Chế độ ăn thiếu canxi, collagen, vitamin D

• Tâm lý căng thẳng, trầm cảm kéo dài

Nguyên nhân gây thoái hóa cột sống thắt lưng

Nguyên nhân nguyên phát

• Quá trình lão hóa tự nhiên khiến đĩa đệm mất nước và đàn hồi, dây chằng xơ cứng dần theo thời gian.

• Thói quen sai tư thế khi ngồi làm việc, nằm ngủ, mang vác vật nặng không đúng kỹ thuật.

• Thiếu dinh dưỡng cho xương khớp do ăn uống kém lành mạnh, lạm dụng đồ ăn nhanh, chất kích thích.

Nguyên nhân thứ phát

• Chấn thương hoặc tai nạn vùng cột sống không điều trị đúng cách.

• Tác động cơ học lặp lại như nâng vác, cúi gập người thường xuyên trong nghề nghiệp hoặc sinh hoạt.
  
  

Triệu chứng điển hình của thoái hóa cột sống thắt lưng

• Đau âm ỉ hoặc nhói vùng lưng dưới, đặc biệt sau khi ngồi lâu hoặc vận động mạnh

• Cứng cột sống buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi

• Đau lan xuống mông, đùi, chân (dấu hiệu rễ thần kinh bị chèn ép)

• Tê bì chân tay, yếu cơ, mất cảm giác

• Trong trường hợp nặng có thể rối loạn tiểu tiện, mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột

Lưu ý: Các triệu chứng có thể tiến triển âm thầm, kéo dài nên người bệnh thường chủ quan.

Thoái hóa cột sống thắt lưng có thể gây biến chứng gì?

• Biến dạng cột sống (gù, vẹo) do người bệnh thay đổi tư thế để tránh đau

• Hẹp ống sống, chèn ép dây thần kinh gây tê liệt nếu không điều trị kịp thời

• Giảm chất lượng sống, ảnh hưởng đến giấc ngủ, công việc, tinh thần
  

Chẩn đoán thoái hóa cột sống thắt lưng như thế nào?

Để xác định chính xác tình trạng, bác sĩ có thể chỉ định:

• Khám lâm sàng và hỏi bệnh sử

• Chụp X-quang để đánh giá cấu trúc xương

• Chụp cộng hưởng từ (MRI) để kiểm tra tổn thương mô mềm, đĩa đệm

• Xét nghiệm máu loại trừ nguyên nhân viêm khớp hoặc bệnh lý khác
  
  

Phương pháp điều trị thoái hóa cột sống thắt lưng

Điều trị không dùng thuốc

• Nghỉ ngơi hợp lý, tránh tư thế gây áp lực lên lưng

• Chườm ấm/lạnh tại vùng đau

• Tập luyện nhẹ nhàng như yoga, bơi lội, đi bộ

• Vật lý trị liệu hoặc hướng dẫn từ chuyên gia phục hồi chức năng
  

Sử dụng thuốc

• Thuốc giảm đau không kê đơn (NSAIDs) như ibuprofen

• Thuốc giãn cơ nếu có biểu hiện co thắt

• Thuốc tiêm corticoid trong trường hợp đau nặng, kéo dài
  (Lưu ý: Việc dùng thuốc cần có chỉ định của bác sĩ chuyên khoa.)

Điều trị hỗ trợ

• Châm cứu

• Kích thích điện

• Siêu âm trị liệu

• Nắn chỉnh cột sống
  

Phẫu thuật (khi cần)

Chỉ định phẫu thuật khi:

• Có dấu hiệu liệt, teo cơ, mất kiểm soát bàng quang/ruột

• Đau dữ dội không đáp ứng với các phương pháp bảo tồn

• Chèn ép tủy sống hoặc hẹp ống sống nghiêm trọng
  

Làm thế nào để phòng tránh thoái hóa cột sống thắt lưng?

• Ngồi đúng tư thế, hạn chế cúi gập hoặc vặn người đột ngột

• Duy trì cân nặng hợp lý

• Bổ sung đầy đủ canxi, vitamin D, omega-3, collagen trong khẩu phần ăn

• Tập thể dục thường xuyên để tăng độ dẻo dai cho cột sống

• Từ bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia

• Khám sức khỏe định kỳ nếu có tiền sử bệnh lý xương khớp

Thoái hóa cột sống thắt lưng không còn là bệnh chỉ gặp ở người lớn tuổi. Ngày nay, xu hướng trẻ hóa bệnh lý do lối sống ít vận động, sai tư thế đang ngày càng phổ biến. Việc nhận biết sớm triệu chứng, duy trì thói quen sống lành mạnh và điều trị kịp thời chính là chìa khóa giúp bảo vệ cột sống và nâng cao chất lượng cuộc sống.

THÔNG TIN LIÊN HỆ