Có nên cho trẻ em uống cà phê không?

Cà phê là thức uống phổ biến được ưa chuộng trên toàn thế giới, đặc biệt đối với người trưởng thành nhờ tác dụng giúp tỉnh táo, cải thiện khả năng tập trung và mang lại nhiều lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, đối với trẻ em, việc sử dụng cà phê lại tiềm ẩn không ít nguy cơ ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển toàn diện.

Cà phê chứa nhiều hợp chất có nguồn gốc từ thực vật như polyphenol và các chất chống oxy hóa mạnh mẽ. Trung bình, mỗi tách cà phê có khoảng 80 – 100mg caffeine – thành phần chính có tác dụng kích thích hệ thần kinh, giúp cơ thể tăng năng lượng và tâm trạng, nâng cao sự tỉnh táo.

Ở người lớn, caffeine hoạt động bằng cách ức chế adenosine – một chất gây buồn ngủ trong não, từ đó làm tăng sự tỉnh táo, khả năng tập trung và thậm chí hỗ trợ cảm giác hưng phấn nhờ việc kích thích giải phóng dopamine. Nhiều nghiên cứu cũng chỉ ra rằng cà phê có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường, Parkinson, sa sút trí tuệ nhờ chứa chất chống oxy hóa mạnh như acid hydrocinnamic và polyphenol.

Tuy nhiên, những lợi ích này không phù hợp với trẻ em, khi cơ thể và hệ thần kinh của trẻ đang trong quá trình phát triển mạnh mẽ và rất nhạy cảm với các chất kích thích như caffeine.

Tác động không mong muốn của cà phê đối với trẻ em

Ở trẻ nhỏ, caffeine có thể làm tăng cảm giác bồn chồn, lo lắng, khó kiểm soát cảm xúc, đặc biệt ở những trẻ có xu hướng tăng động, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Dù caffeine có thể mang lại sự tỉnh táo tạm thời, nhưng về lâu dài, nó làm giảm khả năng tập trung bền vững và ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng xử lý thông tin – vốn rất quan trọng với não bộ đang phát triển của trẻ.

Một trong những ảnh hưởng nghiêm trọng khác của caffeine là rối loạn giấc ngủ. Caffeine có thể khiến trẻ khó ngủ, ngủ không sâu giấc hoặc gián đoạn chu kỳ ngủ tự nhiên, từ đó dẫn đến mệt mỏi, cáu gắt và giảm hiệu suất học tập vào ban ngày.

Không chỉ vậy, caffeine còn có tác dụng lợi tiểu, làm tăng bài tiết canxi qua nước tiểu – khoáng chất rất cần thiết cho sự phát triển xương và răng của trẻ. Việc mất quá nhiều canxi có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao và sức khỏe xương sau này.

Những nguy cơ khi trẻ em tiêu thụ caffeine

Theo Viện Hàn lâm tâm thần trẻ em và thanh thiếu niên Hoa Kỳ (AACAP), việc sử dụng caffeine không đúng cách có thể dẫn đến một loạt các tác dụng phụ như:

• Mất ngủ
  
• Bồn chồn, khó chịu, lo lắng
  
• Buồn nôn, chán ăn
  
• Đau đầu
  
• Run rẩy, chóng mặt
  

Nếu tiêu thụ quá nhiều caffeine, trẻ có thể gặp phải tình trạng nôn mửa, tăng huyết áp, tim đập nhanh, rối loạn nhịp tim và trong một số trường hợp nghiêm trọng hơn là mất phương hướng hoặc xuất hiện ảo giác. Hàng năm, nhiều trường hợp trẻ em phải nhập viện cấp cứu liên quan đến việc sử dụng caffeine quá liều.

Thanh thiếu niên mắc các bệnh lý nền như bệnh tim mạch, rối loạn thần kinh, đau nửa đầu hoặc có tiền sử co giật đặc biệt nhạy cảm và có nguy cơ cao gặp biến chứng khi sử dụng caffeine.

Có nên cho trẻ uống cà phê?

Theo khuyến nghị từ Cục Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), lượng caffeine tối đa an toàn cho người lớn là 400mg mỗi ngày. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào chứng minh mức caffeine an toàn dành cho trẻ em. Các chuyên gia y tế khuyên rằng trẻ dưới 12 tuổi tuyệt đối không nên tiêu thụ caffeine. Đối với thanh thiếu niên từ 12-18 tuổi, lượng caffeine nạp vào cơ thể nên được giới hạn ở mức không quá 100mg mỗi ngày.

Đặc biệt, trẻ em và thanh thiếu niên tuyệt đối không nên sử dụng đồ uống tăng lực vì những sản phẩm này thường chứa hàm lượng caffeine và đường rất cao, dễ gây ra các vấn đề về sức khỏe.

Caffeine không chỉ có trong cà phê mà còn hiện diện ở nhiều loại thực phẩm và đồ uống khác như:

• Nước ngọt có ga
  
• Trà (bao gồm trà đá, trà ngọt)
  
• Nước tăng lực
  
• Sôcôla, kem, kẹo có hương vị cà phê
  
• Một số loại thuốc giảm đau, thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm cân hoặc tăng năng lượng
  

Do đó, cha mẹ nên hướng dẫn trẻ biết cách đọc nhãn thực phẩm, phân biệt các sản phẩm có chứa caffeine và hiểu rõ về những rủi ro liên quan khi sử dụng.

Việc sử dụng cà phê hay bất kỳ sản phẩm chứa caffeine nào cho trẻ em đều không được khuyến khích do những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và sự phát triển thể chất, tinh thần của trẻ. Để đảm bảo sự phát triển toàn diện và lành mạnh cho trẻ, cha mẹ nên hạn chế tối đa caffeine trong chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ nhỏ và thanh thiếu niên.